Historia

Zabytkowy kościół parafii rzymskokatolickiej p.w. św. Jakuba w Simoradzu

Rys historyczny:

"Simoradz" oznacza w gwarze morawskiej: "ziemię orać". Tak, więc, swą nazwę wieś zawdzięcza urodzajnym gruntom. Na potwierdzenie tego od XVIII w. Simoradz miał w herbie, sygnecie i pieczęci snop zboża stojący kłosami w górę. Od momentu założenia (prawdopodobnie na pocz. XIII w.) przez wiele stuleci wioska zarządzana była przez kolejnych właścicieli (m.in. Bilskich, Pogórskich, Góreckich i Marklowskich). Ostatnim dziedzicem ziemiańskim był Karol Zischka, kupiec z Mistka. W 1858 r. Simoradz stał się własnością arcyksięcia Albrechta Habsburga-Lotharinga, cesarskiego marszałka polnego. Po jego śmierci dobra odziedziczył arcyksiążę Fryderyk, syn arcyksięcia Karola Ferdynanda Habsburga. Parafia w Simoradzu jest jedną z najstarszych, obok Dębowca i fary cieszyńskiej, na Śląsku Cieszyńskim. Najwcześniejsza zachowana do naszych czasów wzmianka historyczna o niej pochodzi z 1286 r., musiała, więc zostać założona znacznie wcześniej. W dokumencie wymieniony został proboszcz simoradzki, ks. Tilo, który odczytał w kościele raciborskim klątwę na księcia Henryka wrocławskiego. Potwierdzenie wiadomości o istnieniu parafii znalazło się także w księdze fundacyjnej biskupstwa wrocławskiego z 1305 r. Około 1300 r., jak podano w Liber fundationis..., Simoradz został przeniesiony na prawo niemieckie. Z protokołów wizytacyjnych z XVII w. wynika, że Simoradz był parafią filialną wobec kościoła w Dębowcu. Czy stał się nią już w średniowieczu, tego na podstawie źródeł nie da się wywnioskować. Można jednak na podstawie spisów świętopietrza ocenić, że przynajmniej do połowy XV w. była to parafia samodzielna. Ze względu jednak na jej niewielkie rozmiary oraz dość silne wpływy reformacji na tym terenie, samodzielność Simoradza została utracona najpewniej w XVI w. Prawdopodobnie już od średniowiecza do parafii, poza osadą Simoradz, należała jeszcze jedna osada - Iskrzyczyn. Jest to miejscowość o bardzo starym rodowodzie. Występuje bowiem już w 1223 r. w dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego Wawrzyńca, wydanym dla premonstrantek w Rybniku. W dokumencie tym wymieniano pierwsze wsie cieszyńskie, z których zakonnice z Rybnika otrzymują wówczas dziesięcinę. Wśród nich osada "Yscrichino". Prawdopodobnie wieś ta istniała już od jakiegoś czasu, możliwe nawet, że powstała jeszcze w XII w. Iskrzyczyn również dzisiaj należy do parafii św. Jakuba w Simoradzu. Jeśli chodzi o przynależność diecezjalną osady, to należała ona do diecezji i wrocławskiej archidekanat opolski, do dekanatu cieszyńskiego, który w źródłach pojawia się po raz pierwszy w 1335 r. przy okazji spisu świętopietrza za ten rok. Pierwotna świątynia wzniesiona została prawdopodobnie w XIII w. Tak jak obecnie, była murowana i posiadała osobną dzwonnicę. Jak podają źródła z XVII w. kościół był jednak dość zaniedbany. Obecna, murowana świątynia została wzniesiona ok. XV w.; w 1842 r. została rozbudowana, a następnie kilkakrotnie remontowana w XX w. W okresie reformacji w XVI-XVII w. kościół tutejszy przeszedł w posiadanie protestantów, którzy zwrócili go prawowitym właścicielom na mocy rozporządzenia władz lokalnych dopiero w 1654 r. Zaraz potem kościół przyłączono do parafii w pobliskim Dębowcu. W latach późniejszych był też filią parafii w Skoczowie. Po drugiej wojnie światowej utworzono w 1966 r. lokalię, a 27 grudnia 1980 r. reerygowano samodzielną parafię św. Jakuba w Simoradzu. (dekret Ks. bpa Herberta Bednorza) Od 1 września 1966 r. duszpasterzem był. ks. Antoni Baszton, początkowo jako wikariusz w Skoczowie (1966-1968), a następnie jako administrator i proboszcz, który to urząd pełnił z poświęceniem aż do śmierci 24 października 1998 r. To dzięki jego staraniom przeprowadzono remont kościoła, który był bardzo zniszczony. W 1972 r. wzniesiono nowe probostwo. W 1981 r. rozpoczęto budowę Domu Katechetycznego, który został poświęcony pięć lat później z okazji 700 lecia parafii. W 1989 r. został oddany do użytku nowy cmentarz parafialny. Aby ożywić życie religijne, ks. Baszton przez jedenaście lat organizował dwa razy w roku tygodniowe rekolekcje. W latach 1998 - 2005 proboszczem parafii był ks. Witold Grzomba. Pod jego kierownictwem przeprowadzono wymianę pokrycia dachu oraz tynkowanie i malowanie zewnętrznej elewacji kościoła Obecnie pod kierownictwem proboszcza simoradzkiego, ks. Stanisława Pindla, prowadzone są prace remontowe wewnątrz kościoła. Odkryto i odrestaurowano gotyckie i renesansowe polichromie na ścianach prezbiterium, wyremontowano strop i posadzkę w kościele, wykonano nowe ławki dębowe, oraz ołtarz i ambonkę z piaskowca, pomalowano wnętrze całego kościoła. Więcej - sprawy materialne parafii rok 2007 rok 2008 rok 2009 Dzięki staraniom obecnego proboszcza, odrestaurowano trzy zabytkowe płyty epitafijne i umieszczono je na ścianie prezbiterium. Na płytach tych umieszczony jest tekst w języku staromorawskim. Odczytano go i przetłumaczono. zdjecie płyty język staromorawski tłumaczenie [herb Skoczowskich] Urozeny a Stateczny Rytirz Pan Adam Waczlaw Skoczowsky z Koykowicz [won] czas na Wilimowiczych magi cze wieku sweho 73: leth: Usnul w Krystu Panu, dnie 13 Xbris Letha Panie 1667 Gehoż to martwe tielo, tyto leży A ga gediny syn geho Wacz Iwa Girzy Skoczowsky z Koy kowicz, na Wilimowiczych Lucz ce a Brzehach: Tento kamen na Pamatku Panu Otczy swemu milemu, gesscze za [geho ż]y wobyti sem wytesati dal. [herb Skoczowskich] Urodzony i dzielny Rycerz Pan Adam Wacław Skoczowski z Kojkowic w tym czasie na Wilamowicach mając wieku 73 zmarł w Chrystusie Panu dnia 13grudnia w roku 1667. Jego ciało tutaj spoczywa A ja jego jedyny syn Wacław Jerzy Skoczowski z Kojkowic, na Wilamowicach, Łączce i Brzegach. Tą płytę na pamiątkę swojemu kochanemu Ojcu, jeszcze za jego życia, poleciłem wykonać. [herb Kornic] Urozena Pani Anna Skoczowska, rozena Sobkow na z Kornicz, won czas na Wilimo wilczych, magicze wieku sweho 80 leth Usnula w Krystu Panu dnie 2 8bris Letha Panie 1668 Gegiz to martwe tielo tuto lezi I Ja gediny syn gegi Wacz Iwa Girzij Skoczowsky z Koy kowicz na Wilamowiczych, Lucz ce a Brzehach: Tento kamen na pamatku Pani Materzi meg mileg gesscze [za geg] żywobyti sem wytesat dal [herb Kornic] Urodzona Pani Anna Skoczowska z domu Sobkówna z Kornic w tym czasie na Wilamowicach, zmarła w Chrystusie Panu w wieku 80 lat dnia 28 października 1668 Jej ciało spoczywa tutaj i ja jedyny jej syn Wacław Jerzy Skoczowski z Kojkowic na Wilamowicach Łączce i Brzegach. Tą płytę na pamiątkę Pani matki kochanej swojej, jeszcze za jej życia poleciłem wykonać. Anno 1656 dne 14 July Narodilse A Umrzel dne 9 Maij Anno 1657 Spanile Pacholatko [Hynek??] [Herb Skoczowskich] Ludwik syn Pana Waclawa Girzycho Skoczowskeho z Koykowicz, a P. Maryanny Gocalkowske z Goczal Wnuk kowicz Pana Adama Waclawa Skocowskeo z Koykowic a P Anny Sobkowny z Korn Prawnuk nicz Pana Waczlawa Skoczowskeo z Koykow. A Pani Justyny Gureczke z Kornicz ProPrawnuk Pana Jana Skocowskeho z Koykowicz a Pani Doroty Mozgowne z Czyrżowic Roku 1656 dnia 14 lipca urodził się i zmarł dnia 9 maja roku 1657 nadzwyczajne pacholątko [Henryk??] [Herb Skoczowskich] Ludwik syn Pana Wacława Jerzego Skoczowskiego z Kojkowic i Pani Marianny Goczałkowskiej z Goczałkowic, wnuk Pana Adama Wacława Skoczowskiego z Kojkowic i Pani Anny Sobkówny z Kornic prawnuk Pana Wacława Skoczowskiego z Kojkowic i Pani Justyny Góreckiej z Kornic praprawnuk Pana Jana Skoczowskiego z Kojkowic i Pani Doroty Mozgówny z Czyżowic We wrześniu 2003 r. płyty nagrobne swych przodków obejrzał ostatni z rodu Skoczowskich, hrabia Erich Skoczowsky. "Vom 8 - 11 September 2003 besuchte erneut Skoczow der letzte Nachkömmlich des Geschlecht Skoczowsky von Koykowic auf Wilamowice Herr Arnim Erich Skoczowsky - röm.kath. geb.01.04.1926 in Grossneudorf Kreis Brieg in Schlesien Beruf: Oberförster i R. Wohnhaft Am Fischhausweg 22, D-33397 RIETBEG,tel 05244/78112 Er begab sich während dieser Zeit auch nach Simoradz, wo er zusammen mit Herrn Pfarrer W. Grzomba in der hl.Jakobus-Kirche die Totengruft seiner Vorfahren in Augenschein nahm." Od 8 - 11 września 2003r. ponownie odwiedził Skoczów ostatni następca rodu Skoczowsky od Kojkowic na Wilamowicach, hrabia Arnim Erich Skoczowsky - wyznania rzymsko-katolickiego ur. 01.04.1926r. w Grossneudorf pow. Brieg na Śląsku Zawód: nadleśniczy Zamieszkały w Fischhausweg 22, D-33397 RIETBEG, tel 05244/78112 Udał się w tym czasie również do Simoradza, gdzie razem z księdzem Proboszczem Witoldem Grzombą wszedł do kościoła św. Jakuba, w którym na własne oczy zobaczył grobowiec swoich przodków. Zabytki sztuki sakralnej: Ołtarz główny Ołtarz prawy Organy Ambona Freski Stacje Męki Pańskiej Nawrócenie Szawła M. Boska Piekarska Wniebowstąpienie Freski-ukrzyżowanie Erich Skoczowsky Warto wiedzieć: Jerzy Raszka, który pełnił w XIX w. urząd wójta gminy Simoradz, był także kronikarzem dziejów rodzinnej miejscowości. Pozostawił po sobie napisany w języku polskim Pamiętnik gminy Simoradz. który znajduje się na przechowaniu rodziny. Jego fragmenty drukowane były w "Kalendarzu Cieszyńskim" na rok: 1988, 1990, 1992 i 1994 (zob. ramka). W 1997 r. podczas remontu wieży kościoła odnaleziono dokumenty z 1897 r. zapisane w trudnej do odszyfrowania niemczyźnie (po przetłumaczeniu na język polski okazało się, że dotyczą budowy kościelnej wieży w 1897r.) Wybudowany w stylu gotyckim, z neogotycką wieżą, orientowany kościół pw. św. Jakuba kryje w swym wnętrzu kilka cennych zabytków sztuki sakralnej. W prezbiterium (znacznie niższym od masywnej, kamiennej nawy kościoła) znajduje się wnęka zamknięta kratą (prawdopodobnie pozostałość po dawnym sakramentarium). Portal do zakrystii - kamienny, gotycki, z XV w. W barokowym (z XVIII w.) ołtarzu głównym centralne miejsce zajmuje duży obraz przedstawiający św. Jakuba Apostoła, patrona tutejszej parafii, zaś w zwieńczeniu mniejsze malowidło z wizerunkiem św. Jana Nepomucena; poza tym późnobarokowe figury Matki Bożej z Dzieciątkiem, św. Barbary i św. Jana Chrzciciela. Prawy ołtarz boczny został poświęcony Matce Bożej, natomiast w lewym znajduje się obraz z 1764 r. ze sceną Nawrócenia Szawła (św. Pawła), sygnowany imieniem i nazwiskiem malarza, Kacpra Ociepki. Przed obrazem umieszczono gipsową figurę Najświętszego Serca Pana Jezusa. Przy okazji odnawiania Obrazu MB Piekarskiej, został odnaleziony Obraz Wniebowstąpienia Pana Jezusa. Służył jako bletram. Na obrazie widnieje data 1600, a z tyłu na desce jest wyryta data 1599. Rokokowo-klasycystyczna ambona, z płaskorzeźbą gołębicy - symbolu Ducha Świętego w podniebiu baldachimu - pochodzi z XVIII w. Na ścianach nawy - duże malowidła w ramach, ukazujące stacje Męki Pańskiej (z przeł. XVIII/XIX w. odnowione w 1941 r.). Na chórze muzycznym - organy barokowe z XVIII w. Ponadto w prezbiterium, przed ołtarzem, głównym, zachowały się kamienne płyty nagrobne z napisami w języku staromorawskim (zob. wyżej) i herbami. Na zewnątrz świątyni, na ścianie absydy od strony południowej, wmurowana jest płyta nagrobna Wilhelminy Koja z 1843 r. Wokół kościoła znajduje się cmentarz parafialny z najstarszymi grobowcami z pocz. XX w. Focusy: Jerzy Raszka, wójt i kronikarz Simoradza żyjący w XIX w pozostawił w swym Pamiętniku opis obrazu ofiarowanego tutejszemu kościołowi przez rodzinę Wilczków, dziedziców Simoradza w XVII w., który w ubiegłym stuleciu znajdował się w wyposażeniu tutejszej świątyni: "Pamiątce barona Wacława Wilczka poświęcony jest obraz znajdujący się w tutejszym kościele. Jest to obraz olejowy przedstawiający Chrystusa na krzyżu. Ze wszystkich czterech stron dodane są do tego obrazu przyczynki jakoby ramy, wszakże w takim kształcie, że całe to przedstawia jakby tarczę herbową. Po obu stronach krzyża znajdują się klęczące osoby: z lewej jakiś ksiądz, z prawej jakaś kobieta. U stóp krzyża znajdują się po obu stronach niewyraźne już herby. Na górnym i dolnym przyczynku ramy znajdują się napisy w gotyckich głoskach. Górny napis już trochę zatarty tyle jeszcze wyraża, że obraz ten sprawiony Nakladem Magdaleny Wilczkowej rozenej Rymustowske z Kornicz drugiej żony Wilczka który z nią 7 lleth a 5 Miesicy przeżył do 1681 r. Spodni . napis brzmi dosłownie: W temto Chramie Bozim Lezi Mertwe telo Urozeneho Pana Waczlawa Wilczka " Swobodneho Pana Z dobre Zemicze a zHulczina na gornim Semoradzy Kanczlerze Zemskeho Kniziestwi Tiessynskeho 27 dne February 1681 Pochowaneho. Kteryzto magicz Wieku sweho 69 leth Usnul w Krystu Panu j 25 dnie January byl w temto Kniziestwie Sandcrym Zemskym 23 let a Kanclerzem Zemskym 18 let aż do Smerti . swe." - (za: J. Raszka Z przeszłości Simoradza oprac. Emil Fiedor Kalendarz Cieszyński" 1994) Bibliografia: W rysie historycznym parafii i kościoła pw. św. Jakuba w Simoradzu wykorzystano fragmenty pracy naukowej pani Renaty Dziechciarz, zatytułowanej Parafia Simoradz w średniowieczu. J. Raszka Z przeszłości Simoradza (oprac. Emil Fiedor) "Kalendarz Cieszyński" 1994 Kronika parafialna kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Simoradzu Materiały archiwalne Kurii Biskupiej Katalog zabytków sztuki w Polsce. Cieszyn i powiat cieszyński (1974) Zobacz też: dokument z 1897r.